Günlük Notlar Yazılar

Gönül Almak Sevap mı? Kültürlerin Kalbinde Bir Antropolojik Yolculuk Kültürlerin farklılıklarına duyduğu merakla yola çıkan bir antropolog olarak, insanlığın en evrensel duygularından biriyle karşılaştım: gönül almak. Birine iyi davranmak, kalbini onarmak ya da bir kırgınlığı gidermek… Peki, gönül almak sevap mı? Bu soru yalnızca dini bir mesele değil; toplumsal ilişkilerimizin, ahlaki sistemlerimizin ve kültürel kimliklerimizin derinliklerine inen bir antropolojik araştırmadır. Çünkü her kültür, “gönül alma” eylemine kendi anlamını yükler — kimi yerde bu bir sevap, kimi yerde ise bir onur göstergesidir. Gönül: Bedenin Ötesinde Bir Sembol Antropolojiye göre, her toplumun kendi sembolik dili vardır. “Gönül” kelimesi, Türk kültüründe yalnızca duygusal…

Gök Cisimleri Terimi Nedir? Güç, Düzen ve İktidarın Kozmik Yansımaları Bir siyaset bilimci olarak gökyüzüne baktığımda yıldızları değil, sistemleri görürüm. Gök cisimleri denildiğinde aklımıza ilk gelen şey, fiziksel olarak evrende yer alan yıldızlar, gezegenler ve uydular olur. Ancak siyaset bilimi perspektifinden bakıldığında, bu kavram yalnızca astronomik bir terim değil; aynı zamanda güç ilişkilerinin, hiyerarşinin ve düzen arayışının metaforudur. Her gök cismi kendi çekim alanını yaratır; tıpkı her iktidar odağının kendi etki alanını kurması gibi. O halde soralım: “Gök cisimleri terimi nedir?” Bu yalnızca bilimsel bir tanım mı, yoksa iktidarın ve direnişin sembolik bir dili mi? Gök Cisimleri: Kozmosun Güç Dengesi…

Handikap kelimesi nereden gelir? Tarihi bir oyundan bugüne uzanan tartışmalı bir hikâye Kelimelerin masum olduğuna inanmıyorum. Bazıları, farkında olmadan gündelik dile sızıp dünyayı görme biçimimizi şekillendiriyor. “Handikap” tam böyle bir kelime: Sporda masum bir denkleştirme mi, yoksa toplumsal dilde taşıdığı bagajla sorunlu bir kavram mı? Tartışmayı bilerek ateşliyorum; çünkü bu kelimeyi konuşmadan spor kültürünü, medyayı ve kapsayıcı dili konuşamayız. “Handikap”ın kökü: el şapka içinde—pazarlık oyunu “hand-in-cap” “Handikap” (handicap) 17. yüzyıl İngiltere’sinde oynanan bir pazarlık/denkleştirme oyunundan geliyor: “hand-in-cap”. Taraflar değeri eşit olmayan eşyaları takas etmek ister; bir hakem aradaki farkı belirler; herkes elini bir şapkanın içine koyar, açık/kapalı işaretiyle kararı kabul…

Aynaya Bak Ne Anlama Gelir? – Bilimsel Bir Mercekten İnsan Kendini Görünce Hiç aynaya baktığınızda sadece yüzünüzü değil, ruh hâlinizi de gördüğünüzü hissettiniz mi? “Aynaya bak” sözü, basit bir gündelik ifade gibi görünse de, hem psikolojinin hem nörobilimin hem de sosyolojinin kesiştiği bir kavramdır. Bugün, aynaya bakmanın beyni, duyguları ve kimliği nasıl etkilediğini bilimsel bir mercekten ama herkesin anlayabileceği bir dille inceleyelim. Ayna: Basit Bir Cam mı, Yoksa Beynin Sahnesi mi? İlk aynalar 8.000 yıl önce obsidyen taşından yapılmıştı. İnsan, kendi yansımasını ilk kez o zaman gördü — ve muhtemelen şaşırdı. Günümüzde ise ayna, sabah rutinimizin bir parçası. Ama bilim…

Gitgide Hangi Zarf? Tarihsel Bir Dil Yolculuğu ve Anlamın Evrimi Bir tarihçi gözüyle baktığımda, dilin evrimi, toplumsal ve kültürel değişimlerin izlerini taşıyan önemli bir araçtır. Bugün dilin bazı yönleri, geçmişin izlerini bizlere taşırken, zamanla oluşan dilsel farklılıklar ise toplumların yaşadığı dönüşümlerin yansımasıdır. “Gitgide” ifadesi de, zaman içinde şekil değiştiren ve dilin zenginliğini yansıtan bir kelime yapısı olarak karşımıza çıkar. Bu yazıda, “gitgide”nin hangi zarf olarak kullanıldığını, tarihsel süreçler üzerinden inceleyerek anlamını ve kullanımını ele alacağız. Geçmişten günümüze dilin evrimiyle, kelimelerin nasıl anlam kazandığını keşfedeceğiz. “Gitgide”nin Kökeni ve Anlamı “Gitgide” kelimesi, Türkçeye Arapçadan geçmiş bir kelime olarak dilde önemli bir yer…

Getto Hangi Ülkede? Bir Psikolojik Mercekten Analiz Psikolojik bir gözlemin başında insan davranışlarını anlamaya çalışırken hep bir soru takılır: Neden bazı gruplar toplumun dışında kalır, dışlanır ve toplumsal yapıların gerisinde yaşamaya zorlanır? “Getto hangi ülkede?” sorusu, sadece bir coğrafi soru değil; insanın toplumsal yapılar içindeki yerini, kimlik algısını ve sosyal ilişkilerini sorgulatan derin bir psikolojik sorun. Gelin, bu soruya bir psikolog gözüyle bakalım. Getto Kavramının Psikolojik Temelleri Getto, kelime anlamıyla bir grubun sosyal ve mekânsal olarak izole edilmesiyle tanımlanır. Bu izolasyonun psikolojik etkileri, sadece dışlanma duygusunu değil, aynı zamanda kimlik, aidiyet ve toplumsal eşitsizlik üzerine de önemli düşünceler yaratır. Bilişsel…

Hava Ulaşım Araçları Nelerdir? Bir Yolculuk Hikâyesi Bazı kelimeler vardır, insanın içinde yolculuk isteğini ateşler. “Uçak”, “helikopter” ya da “balon” gibi… Ben size sadece ulaşım araçlarını anlatmayacağım, onları yaşayan bir hikâyeye dönüştüreceğim. Çünkü gökyüzüne bakan herkesin içinde bir yolcu gizlidir. Hikâyenin Başlangıcı: İki Yol Arkadaşı Bir gün, iki arkadaş yolculuğa çıkmaya karar verdi: Mehmet ve Elif. Mehmet, çözüm odaklı ve stratejik düşünen, planlamayı seven biriydi. Elif ise empati kurmayı, ilişkiler üzerinden bağ kurmayı, anıları önemsemeyi tercih eden biriydi. İkisi birlikte gökyüzünün sonsuz yollarını keşfetmek istediler. Uçakla Başlayan Hikâye Mehmet, ilk seçeneği hemen masaya koydu: “Uçakla gitmeliyiz. Hem hızlı hem güvenli.…

Hamil Ne Demek Muhasebe? Bir Hikâyenin Satır Aralarından Öğrenilen Anlam Bir gün, küçük bir muhasebe ofisinde çalışan Zeynep, masasının üzerindeki klasörleri düzenlerken bir kelimeye takıldı: “Hamil.” Dosyanın kenarında el yazısıyla yazılmıştı. “Hamil: …” diye başlayan o satır, sanki bir hikâyenin başlığı gibiydi. Gözlerini kısıp mırıldandı: — Hamil ne demek acaba, muhasebede? O sırada, ofisin köşesinde hesap tablolarına gömülmüş Ali başını kaldırdı. Gözlüğünü düzeltti, her zamanki ciddi ifadesiyle konuştu: — Hamil, Zeynep… senet veya çek üzerinde parayı tahsil etme hakkı olan kişidir. Yani o evrakın sahibidir. Ali, konuları kısa ve net açıklamayı severdi. Her şey onun için çözülmesi gereken bir denklemdi.…

En Ünlü Gladyatör Kimdir? Psikolojik Bir Mercek Altında Bir psikolog olarak, insan davranışlarını anlamaya çalışırken bazen tarihin derinliklerine inmek, bizlere modern insanın içsel dünyasını çözümlemek için eşsiz fırsatlar sunar. Özellikle Roma İmparatorluğu’nun en heyecanlı ve korkutucu dönemlerinden biri olan gladyatör dövüşleri, insana dair birçok psikolojik dinamiği gözler önüne serer. Çeşitli gladyatörlerin ün kazanması, hem halkın hem de dövüşçülerin psikolojik yapılarıyla ilgili derin sorulara işaret eder. Peki, “En ünlü gladyatör kimdir?” sorusunu psikolojik bir bakış açısıyla ele alırsak, gerçekte bu ünün arkasındaki motivasyonları ve duygusal yanıtları nasıl açıklayabiliriz? Bugün, en ünlü gladyatör denildiğinde akla gelen ilk isimlerden biri Spartacus‘tur. Peki, neden?…

Bir Çay Bardağı Kaç Kg? Tarihten Mutfak Bilimine Uzanan Kısa Bir Rehber “Bir çay bardağı kaç kg?” sorusu, ilk bakışta komik görünebilir; çünkü bardak hacmiyle, kilogram ise kütle birimiyle ilgilidir. Yani doğru cevap, bardağın neyle dolu olduğuna ve bardağın kaç mililitre hacme sahip olduğuna bağlıdır. Bu yazıda önce çay bardağının hacmini, sonra da farklı sıvıların yoğunluklarını kullanarak pratik sonuçlara ulaşacağız. Ardından da bu konunun ölçüm bilimi (metrologi) açısından neden sıkça karıştırıldığını, güncel akademik tartışmalarla birlikte ele alacağız. Önce Hacim: Klasik, İnce Belli ve “Ajda” Çay Bardakları Kaç ml? Türkiye’de gündelik yaşamın sembolü olan ince belli çay bardağı, üreticiye ve seriye…